Harmony. A Poem for Chamber Orchestra (Harmonia. Poemat na orkiestrę kameralną), 1988, 17'

2.2.2.2-0.0.0.0-8.6.4.4.0 smyczki (dopuszczalne maximum 12.10.8.6.0 lub minimum 6.5.4.3.0)

W utworze tym, mimo że został napisany na zamówienie New York Chamber Symphony dla uczczenia 75. urodzin kompozytora, Andrzej Panufnik postanowił przede wszystkim uczcić 25. rocznicę swego ślubu z Camillą Jessel (przypadającą w listopadzie 1988 roku). Tytuł utworu nawiązuje zresztą niejako do kompozycji powstałej przed piętnastu laty z okazji 10. rocznicy małżeństwa Panufników. Mowa tu o Sinfonii concertante (1973), o której kompozytor pisał, że jej pierwsza część „mogłaby nosić tytuł Harmony”. Nazwę tę wykorzystał teraz, aby nie tylko dać wyraz harmonii swego małżeństwa, ale też podporządkować idei harmonii wszystkie elementy utworu. W autorskim komentarzu wyjaśniał swój zamysł tak:

Tytuł Harmony odnosi się zarówno do pionowych (harmonie oparte na ośmio- i dziewięciodźwiękowych skalach), jak i poziomych współbrzmień (linie melodyczne oparte na trzynutowych komórkach dźwiękowych), „harmonijnym” użyciu metrum 4/4 i 3/4, wreszcie do zrównoważonego kolorytu dźwiękowego. Kompozycja jest pomyślana stereofonicznie, z dialogami pomiędzy grupami smyczków i drzewa, traktowanymi równorzędnie. Podtytuł utworu – poemat – wnosi poetycki i osobisty element. Kompozycję dedykowałem żonie, Camilli, dla uczczenia 25. rocznicy naszego ślubu – stąd ciepło i liryczny klimat utworu.

Harmony zatem jest subtelnym brzmieniowym poematem na cześć harmonii i spokoju, wyrażonym za pomocą wolno płynących myśli muzycznych, pojawiających się na zmianę w smyczkach i instrumentach dętych drewnianych, i dopełniających się nawzajem w łagodnie przejmowanych muzycznych frazach. 

Kompozytor osiąga tytułową harmonię we wszystkich warstwach dzieła za pomocą par uzupełniających się elementów. Są to: dwie trzydźwiękowe komórki wyznaczające rozwój melodyczny utworu; 8- i 9-dźwiękowa skala w warstwie harmonii; dwa rodzaje metrum (4/4 i 3/4); czy wreszcie barwa określona przez dwie wybrane przez kompozytora grupy instrumentów – smyczki (bez kontrabasów) i dęte drewniane. Owa dwoistość czynników, współdziałających i uzupełniających się nawzajem, tworzy pełną harmonii całość, będącą pięknym odzwierciedleniem pełnego harmonii małżeństwa Andrzeja i Camilli Panufników.

Prawykonanie Harmony miało miejsce 15 grudnia 1989 roku w Nowym Jorku, muzyków New York Chamber Symphony poprowadził kompozytor.