Koncert fagotowy na fagot i orkiestrę kameralną, 1985, 20'

fagot solo; fl, 2 cl, smyczki: 6.5.4.2 (preferowane, maksymalnie - zdublowane)

Koncert fagotowy został skomponowany na zamówienie amerykańskiego fagocisty, Roberta Thomspona, jego treść jednak jest ściśle związana z ojczyzną Panufnika. Tuż przed tym bowiem zanim przystąpił do pracy nad tym koncertem, opinia publiczna całego świata poruszona została wiadomością o męczeńskiej śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Informacja ta wstrząsnęła Panufnikiem do tego stopnia, że postanowił poświęcić komponowany właśnie Koncert fagotowy pamięci księdza Jerzego. 

W rezultacie Koncert fagotowy należy do utworów Panufnika mających najgłębsze związki z programowością. Składająca się z pięciu części kompozycja jest jak gdyby obrazem życia i śmierci księdza Popiełuszki. Po krótkim Prologo pojawia się Recitativo I (w wykonaniu fagotu z towarzyszeniem trzech instrumentów dętych), którego charakter może przypominać "pokorną modlitwę księdza skierowaną do Marii Panny". Następujące po nim Recitativo II obrazuje spotkanie księdza z przedstawicielami służby bezpieczeństwa i brutalne przesłuchania, "zanim jego storturowane ciało wrzucono do Wisły". Kolejna część, będąca zarazem głównym ogniwem dzieła, to Aria – rodzaj elegii, której długa linia melodyczna przywołuje ducha polskiej melodii ludowej. Całość koncertu kończy krótki, spokojny epilog, będący prawdopodobnie wyrazem wiary w duchowe zwycięstwo umęczonego księdza.

Komponując Koncert fagotowy Panufnik nie tylko zamierzał zawrzeć w nim aluzje do życia i śmierci księdza Jerzego Popiełuszki, dużym wyzwaniem stał się dla niego również sam fakt tworzenia utworu na fagot – instrument, który zwykle uchodzi za "błazna" orkiestry ze względu na swe komiczne możliwości wyrazowe. Kompozytor postanowił jednak złamać ten stereotyp i powierzył fagotowi partię niezwykle ekspresyjną, wręcz dramatyczną, uwydatniając śpiewne możliwości tego instrumentu (przede wszystkim w Arii). Solista przyznał zresztą w jednym z wywiadów, że traktuje Koncert Panufnika nie jak utwór, w którym gra na fagocie, ale jak operę, w której śpiewa dramatyczną partię solową.

Światowe prawykonanie Koncertu fagotowego Andrzeja Panufnika miało miejsce 18 maja 1986 roku w Milwaukee; Robertowi Thompsonowi towarzyszyła Milwaukee Chamber Orchestra pod dyrekcją kompozytora.