A Procession for Peace (Procesja dla pokoju) na orkiestrę, 1982-83, 11'

3(III=picc).2.corA.2.bcl.2.dbn-4.3.3.1-timp.perc(2):SD/TD/BD-smyczki

Temat pokoju był Andrzejowi Panufnikowi szczególnie bliski - przede wszystkim ze względu na przeżycia związane z latami okupacji hitlerowskiej, ale też z pełnymi psychicznego zniewolenia czasami stalinizmu. Obok powstałej w okresis socrealizmu, a później wycofanej Symfonii Pokoju, temat ten pojawia się także w chóralnym Invocation for Peace, kantacie Universal Prayer i właśnie w Procesji dla pokoju. Kompozytor bolał nad tym, że komunizm tak bardzo wypaczył ideę pokoju na świecie i starał się w swoich utworach wyrażać ją w sposób wolny od naleciałości ideologicznych.

Taki był też pomysł towarzyszący powstaniu Procesji dla pokoju, siedmiominutowego preludium symfonicznego, napisanego na zamówienie Lorda Birketta i Greater London Council (Rady Miejskiej Wielkiego Londynu) w związku z ogłoszeniem roku 1983 Rokiem Pokoju. O idei utworu kompozytor pisał tak:

Skomponowałem ten krótki orkiestrowy utwór, nie będąc związany z żadną organizacją walczącą o pokój, ani z żadną partią polityczną. Zaopatrzyłem go w następującą dedykację: "Miłującym pokój ludziom wszelkich ras, religii, poglądów politycznych i filozoficznych."

Utwór stanowi rodzaj symfonicznego preludium, napisanego w dwóch planach: instrumenty dęte drewniane i smyczki wykonują chorał o charakterze hymnu w metrum 3/4, podczas gdy bębny i kotły wybijają rytm bardzo wolnego i uroczystego marsza na 2/4.

Ponieważ kompozycja powstała z myślą o wykonaniu plenerowym, wyobraziłem sobie siebie jako malarza, malującego szerokim pędzlem na wielkim płótnie. Po rozpoczynającym kompozycję tremolo kotłów, instrumenty dęte blaszane grające z tłumikami, z towarzyszeniem bębnów, zaczynają intonować temat, z początku bardzo delikatnie, imitując zbliżającą się bardzo wolno procesję, jakby słyszaną z dużej odległości. Ta inwokacja staje się coraz bardziej intensywna i coraz głośniejsza, w miarę jak procesja przybliża się – aż do ostatniego taktu, kiedy cała orkiestra wyraża z całą siłą pełen pasji apel o pokój.

Konstrukcja i dramaturgia utworu rzeczywiście znakomicie oddają nastrój zbliżającj się, powolnej i dostojnej orkiestrowej procesji, niemniej jednak kompozycja ta pozostaje jednym z rzadziej wykonywanych dzieł Andrzeja Panufnika - być może ze względu na swój okolicznościowy charakter. 

Prawykonanie Procesji dla pokoju miało miejsce w lipcu 1983 roku w muszli koncertowej nad jeziorem Kenwood w Londynie (Kenwood Lakeside), grała Royal Philharmonic Orchestra pod dyrekcją kompozytora. Koncertu wysłuchała ok. 15 000 publiczność zgromadzona w parku po drugiej stronie tego niewielkiego jeziora.