Universal Prayer (Modlitwa powszechna), kantata na cztery głosy solowe, trzy harfy, organy i chór mieszany do słów Alexandra Pope'a, 1968-69, 32'

Universal Prayer powstało w latach 1968-69. Panufnik wykorzystał tutaj tekst osiemnastowiecznego angielskiego poety, Alexandra Pope'a, który również mieszkał w Twickenham. W utworze tym kompozytor pragnął przekazać ideę ekumenicznej, powszechnej modlitwy ludzi wszystkich religii i ras, do Boga - Ojca wszystkiego ("Father of All"), po raz pierwszy podporządkowując strukturę dzieła w najmniejszych detalach zasadom symetrii:

Konstrukcja dzieła została mi podyktowana przez klasyczną strukturę poematu. Alexander Pope sam powiedział, że porządek jest naczelnym prawem Niebios, a pogląd ten koresponduje z moim własnym i, jak dotąd, dotyczy mojej twórczości. Komponując mój Universal Prayer stworzyłem symetryczną strukturę, w której pierwsza zwrotka odpowiada trzynastej (ostatniej), druga - dwunastej, trzecia - jedenastej, i tak dalej.

(...) Zwrotki poematu, śpiewane przez czterech solistów, są przedzielone krótkimi interludiami, czasami czysto instrumentalnymi, czasami z włączeniem chóru. Interludia te są również opracowane symetrycznie, a dużą ilość innych, wewnętrznych wzorów symetrycznych można dodatkowo znaleźć w całej, symetrycznej strukturze.

(...) Pod względem materiału muzycznego, podobnie jak mój utwór fortepianowy Reflections, który ją poprzedza, cała kompozycja jest oparta ściśle na jednej tylko triadzie, użytej zarówno wertykalnie, jak i horyzontalnie, z jej nieustannymi odbiciami i transpozycjami. (...)

Symetria objęła tutaj wszystkie elementy utworu muzycznego, łącznie z dynamiką i agogiką – oś symetrii znajduje się dokładnie w środku dzieła, który przypada na siódmą strofę poematu Pope’a (cały wiersz ma ich trzynaście). Od tego momentu kompozycja prowadzona jest w lustrzanym odbiciu tak, że kolejne odcinki korespondują z tymi, które pojawiły się w pierwszej części dzieła. Dzięki tak precyzyjnej konstrukcji kompozytor zyskał niezwykłą jednolitość artystycznej wypowiedzi. Jednocześnie ogromna oszczędność języka muzycznego i ekonomia użytych środków daje utworowi ogromną siłę wyrazu, tkwiącą w ascezie i surowości modlitwy.

Universal Prayer nie jest związana z żadnym kompozytorskim zamówieniem, ale powstała jako wynik duchowej potrzeby Andrzeja Panufnika – potrzeby stworzeniu utworu, który: 

(...) jednoczyłby uczucia całej ludzkości, wszystkich ras i religii, i który usiłowałby przezwyciężyć tragiczne podziały istniejące w naszym niespokojnym i niebezpiecznym świecie.

Prawykonanie kantaty odbyło się 24 maja 1970 roku w kościele St. John the Divine w Nowym Jorku pod dyrekcją Leopolda Stokowskiego, który niezwykle wysoko ocenił utwór, mówiąc w nowojorskim radiu: 

Moim zdaniem utwór ten wyznacza nowy kierunek w twórczości kompozytorskiej, tak jak niegdyś Święto wiosny (...). Mam nadzieję, że wszystkie wyznania dostrzegą wspaniałość poematu i muzyki, i że dzieło to będzie tak często wykonywane, jak Dziewiąta Symfonia Beethovena (...).

Również krytycy docenili kantatę Andrzeja Panufnika, pisząc:

Kompozytorskie wyczucie brzmienia słów i znaczeń jest bez zarzutu. Panufnik przełożył żarliwy tekst Pope’a na najbardziej dostojny i przejmujący rodzaj muzyki (...).

Warto dodać, że Universal Prayer było też pierwszym utworem Andrzeja Panufnika wykonanym w Polsce po wielu latach nieobecności jego muzyki w ojczyźnie – kantatę wykonano podczas festiwalu "Warszawska Jesień" we wrześniu 1977 roku.

Camilla Panufnik o słowach w Universal Prayer