Polonia, suita na orkiestrę, 1959, 20'

2(II=picc).2.2.2-4.2.3.0-perc(2):BD/SD/TD-smyczki

Przeznaczoną na orkiestrę suitę Polonia Andrzej Panufnik napisał na zamówienie dyrektora muzycznego radia BBC, Richarda Howgilla. Poprosił on kompozytora o napisanie suity tańców polskich z przeznaczeniem do wykonania podczas organizowanego przez BBC Festiwalu Muzyki Lekkiej w Londynie, w lipcu 1959 roku. W tym czasie Panufnik zrezygnował z dalszej pracy na stanowisku dyrektora muzycznego City of Birmingham Symphony Orchestra i powrócił do Londynu, gdzie próbował w samotności skoncentrować się na pracy twórczej. Po latach tak wspominał ten czas: 

Niełatwo mi było przystąpić do pisania tych pełnych werwy utworów w okresie wielkiego osamotnienia, kiedy nadzieje, że uda mi się w pełni wykorzystać moje możliwości czy zdolności kompozytorskie wydawały się jeszcze bardziej odległe niż w Polsce. Przez pewien czas nie mogłem zacząć. Ale potem przyszła mi na myśl posępna i szlachetna Polonia Elgara, utwór niezwykle sugestywnie przywodzący na myśl zarówno heroiczne, jak i tragiczne elementy historii Polski. Postanowiłem wykorzystać ten sam tytuł tak, aby te dwa utwory razem ukazywały całą gamę odcieni narodowego kolorytu i ducha. Elgar wykorzystał patriotyczne pieśni polskie, a także kilka melodii Chopina, kończąc utwór mocnym akcentem polskiego hymnu narodowego. Ja zaś oparłem moją Polonię na melodiach ludowych i żywych, pełnokrwistych rytmach wiejskich tańców.

Suita Polonia Andrzeja Panufnika składa się z pięciu części. Są to: Marsz góralski, Mazurek, Krakowiak, Pieśń Nadwiślańska oraz Oberek. Opracowania polskich tańców, mimo wyraźnej stylizacji, noszą wyraźne piętno indywidualnego stylu kompozytora. Zwłaszcza części wolne, kujawiakowy Mazurek oraz nastrojowa Pieśń Nadwiślańska, przypominają echa takich kompozycji jak Nokturn czy Kołysanka, z ich wolno rozwijaną linią melodyczną, przewijającą się w polifonicznie traktowanych głosach instrumentów dętych drewnianych i skrzypiec (często przy użyciu flażoletów). Najwierniejszy ludowym pierwowzorom pozostaje Marsz góralski, z mocno zaznaczoną na wzór podhalańskich kapel marszową pulsacją rytmiczną basu, podkreśloną dodatkowo użyciem instrumentów perkusyjnych. Skoczny Krakowiak dla odmiany najbardziej odbiega od ludowych wzorów, będąc rodzajem muzycznego żartu, pełnego nagłych zatrzymań (pauzy generalne) i żartobliwych efektów instrumentacyjnych. Całość suity kończy żywiołowy Oberek, w którym pojawiają się niekiedy zaburzenia podstawowej, trójdzielnej pulsacji rytmicznej, wynikające z łączenia grup rytmicznych ponad kreską taktową. Stanowią one jednak tylko odchylenie od dominującego charakteru oberka.

Polonia w całości zaprezentowana została publiczności londyńskich koncertów promenadowych 21 sierpnia 1959 roku, grała Orkiestra Symfoniczna Radia BBC pod dyrekcją kompozytora (podczas wcześniejszego Festiwalu Muzyki Lekkiej wykonano tylko fragmenty utworu).